Οι ενήλικες με αυξημένο επίπεδο παγκρεατικού λίπους έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη, αλλά η απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει αυτόν τον κίνδυνο μειώνοντας τα επίπεδα λίπους και αυξάνοντας τον όγκο του παγκρέατος.
Το λιπώδες πάγκρεας σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη και την αυξημένη έκκριση ινσουλίνης σε μη διαβητικά άτομα και είναι πιο συχνό σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Πιθανώς αυτό είναι μια αντισταθμιστική απάντηση αρχικά. Διαχρονικά, το λιπώδες πάγκρεας σχετίζεται με απώλεια της λειτουργίας της έκκρισης ινσουλίνης και με εμφάνιση διαβήτη, αλλά αυτό φαίνεται να είναι αναστρέψιμο με την απώλεια βάρους.
Ο σακχαρ’ωδης διαβήτης είναι συχνός σε άτομα με χρόνια και οξεία παγκρεατίτιδα. Σύμφωνα με πολυάριθμες δημοσιευμένες μελέτες, περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων με χρόνια παγκρεατίτιδα έχουν διαβήτη και ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη με χρόνια παγκρεατίτιδα είναι αυξημένος έως και κατά 75%.
Για ενήλικες με οξεία παγκρεατίτιδα, ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη εντός 5 ετών είναι μεταξύ 15% και 24% και αυξάνεται στο 40% μετά από 5 χρόνια. Οι παράγοντες κινδύνου για διαβήτη με οξεία παγκρεατίτιδα περιλαμβάνουν την παχυσαρκία και το σπλαχνικό λίπος. Υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα σχετικά με παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την εμφάνιση διαβήτη και είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε καλύτερα πώς αναπτύσσεται ο διαβήτης σε άτομα με οξεία παγκρεατίτιδα.
Παγκρεατικό λίπος και έκκριση ινσουλίνης
Αρκετές μελέτες έχουν διερευνήσει τους μηχανισμούς για το πώς το παγκρεατικό λίπος μπορεί να συνδέεται με την ανάπτυξη διαβήτη. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Diabetes Care το 2012 διαπίστωσε ότι τα υψηλότερα επίπεδα παγκρεατικού λίπους συσχετίστηκαν με αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη και αυξημένη έκκριση ινσουλίνης σε ενήλικες, αλλά τα αποτελέσματα διέφεραν ανάλογα με τη φυλή. Οι μαύροι συμμετέχοντες στη μελέτη είχαν λιγότερο παγκρεατικό λίπος σε σύγκριση με τους Ισπανόφωνους και τους λευκούς συμμετέχοντες, αλλά ακόμη και αυτή η ομάδα είχε αυξημένη έκκριση ινσουλίνης και αντίσταση στην ινσουλίνη.
Αν κοιτάξουμε τη σχέση μεταξύ παγκρεατικού λίπους και έκκρισης ινσουλίνης, μπορούμ να διαπιστώσουμε μια αξιοσημείωτα διαφορετική σχέση μεταξύ των Μαύρων, των Λευκών και των Ισπανόφωνων. Αυτό μας λέει κάτι για τη θεμελιώδη βιολογία.
Αρκετές μελέτες έχουν αναλύσει πώς το παγκρεατικό λίπος επηρεάζει την έκκριση ινσουλίνης. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Diabetes το 2022 συνέκρινε το λίπος στο πάγκρεας σε 208 συμμετέχοντες με φυσιολογική γλυκόζη, 117 με προδιαβήτη και 43 με διαβήτη τύπου 2. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα με προδιαβήτη και διαβήτη τύπου 2 είχαν περισσότερο λίπος στο πάγκρεας από εκείνα με φυσιολογική γλυκόζη. Ωστόσο, ενώ το παγκρεατικό λίπος συσχετίστηκε με μεγαλύτερη αντίσταση στην ινσουλίνη, δεν παρατηρήθηκαν συσχετίσεις μεταξύ του λίπους του παγκρέατος και της έκκρισης ινσουλίνης.
Μια άλλη μελέτη που διεξήχθη στην Ιαπωνία μέτρησε τις αποκρίσεις του πεπτιδίου C σε ενήλικες που υποβλήθηκαν σε εξέταση διέγερσης γλυκαγόνης. Η μελέτη διαπίστωσε ότι το παγκρεατικό λίπος συσχετίστηκε με μεγαλύτερη έκκριση ινσουλίνης. Ωστόσο, τα άτομα με περισσότερο παγκρεατικό λίπος είχαν σταδιακή απώλεια έκκρισης ινσουλίνης με την πάροδο του χρόνου.
Μια μελέτη που διεξήχθη με ενήλικες στη Γερμανία και την Ιαπωνία χώρισε τους συμμετέχοντες σε ομάδες με βάση το αν είχαν υψηλά επίπεδα λίπους στο ήπαρ, στο πάγκρεας, στους μυς ή φυσιολογικά επίπεδα λίπους. Η ομάδα με υψηλό παγκρεατικό λίπος είχε χαμηλότερη ευαισθησία στην ινσουλίνη και υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη από τους ενήλικες με φυσιολογικά επίπεδα λίπους.
Μείωση του παγκρεατικού λίπους με τη μείωση του βάρους
Έρευνες έχουν δείξει ότι η μείωση του λίπους στο πάγκρεας θα μπορούσε να έχει οφέλη για την υγεία των ατόμων με διαβήτη τύπου 2. Σε μια μελέτη όπου τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 έχασαν βάρος μετά από δίαιτα πολύ χαμηλών θερμίδων, η ομάδα είχε μείωση στο παγκρεατικό λίπος και βελτιωμένη έκκριση ινσουλίνης κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης. Μια άλλη μελέτη ενηλίκων με διαβήτη τύπου 2 που συμμετείχαν στην κλινική μελέτη ύφεσης διαβήτη ανέλυσε τις αλλαγές όγκου και λίπους στο πάγκρεας μεταξύ εκείνων που πέτυχαν ύφεση του διαβήτη. Η ομάδα ύφεσης είχε αύξηση στον όγκο του παγκρέατος και μειώσεις στο παγκρεατικό λίπος σε σύγκριση με τους ενήλικες που δεν πέτυχαν ύφεση.
Φα’ινεται ότι ο εντοπισμός και η έγκαιρη θεραπεία του λιπώδους παγκρέατος είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να αποφευχθούν μελλοντικές επιπλοκές.
Βιβλιογραφία
Pratley R. Session 8: Fatty Pancreas Disease. Presented at: World Congress on Insulin Resistance, Diabetes & Cardiovascular Disease; Dec. 1-3, 2022; Universal City, California (hybrid meeting).
Al-Mrabeh A, et al. 2-year remission of type 2 diabetes and pancreas morphology: a post-hoc analysis of the DiRECT open-label, cluster-randomised trial. Lancet Diabetes Endocrinol. 2020;doi:10.1016/S2213-8587(20)30303-X.
Ishibashi C, et al. J Diabetes Investig. 2020;doi:10.1111/jdi.13108.
Skudder-Hill L, et al. Pancreatic fat is related to the longitudinal decrease in the increment of C-peptide in glucagon stimulation test in type 2 diabetes patients. Diabetes. 2022;doi:10.2337/db21-0976.
Szczepaniak LS, et al. Pancreatic steatosis and its relationship to β-cell dysfunction in humans: racial and ethnic variations. Diabetes Care. 2012;doi:10.2337/dc12-0701.
Taylor R, et al. Remission of Human Type 2 Diabetes Requires Decrease in Liver and Pancreas Fat Content but Is Dependent upon Capacity for β Cell Recovery. Cell Metab. 2018;doi:10.1016/j.cmet.2018.07.003.
