Τα άτομα που κοιμούνται λιγότερο από 7 ώρες τη νύχτα στην ηλικία των 50 ετών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για νοητική εξασθένηση στην ηλικία των 75 ετών.
Οι παλαιότερες μελέτες που συσχέτισαν την έλλειψη ύπνου με την άνοια είχαν συμπεριλάβει μικρό αριθμό συμμετεχόντων, είχαν αξιολογήσει τη διάρκεια του ύπνου μόνο σε μεγαλύτερες ηλικίες, στηρίχθηκαν σε αναφορές της διάρκειας ύπνου από τους ίδιους τους συμμετέχοντες και είχαν διάρκεια παρακολούθησης για περίπου μόνο 1 δεκαετία.
Σε 2 νέες μελέτες, οι ερευνητές αξιολόγησαν τη μακροχρόνια σχέση ύπνου και άνοιας και τον πιθανό μηχανισμό που τους συνδέει.
Στην πρώτη μελέτη, αξιολογήθηκε η διάρκεια του ύπνου (ξεκινώντας από την ηλικία των 50 ετών) σε 8.000 άτομα που παρακολουθήθηκαν για ένα μέσο όρο 25 ετών. Η ακρίβεια της αυτοαναφερόμενης διάρκειας ύπνου επιβεβαιώθηκε με επιταχυνσιομετρία. Σε σύγκριση με τα άτομα που είχαν κατά μέσο όρο 7 ώρες ύπνου κάθε βράδυ σε ηλικίες 50 και 60 ετών, εκείνοι που κοιμόντουσαν κατά μέσο όρο 6 ώρες το βράδυ σε αυτές τις ηλικίες είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια (οι λόγοι κινδύνου για όσους είχαν μικρή διάρκεια ύπνου σε ηλικία 50 και 60 ήταν 1,22 και 1,37, αντίστοιχα). Για τα άτομα που είχαν κατά μέσο όρο ακόμη λιγότερες από 6 ώρες τη νύχτα σε αυτές τις ηλικίες, οι κίνδυνοι ήταν πολύ μεγαλύτεροι. Αυτές οι στατιστικά ισχυρές εκτιμήσεις κινδύνου προσαρμόστηκαν για τους πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου άνοιας.
Μια δεύτερη μελέτη προτείνει έναν μηχανισμό με τον οποίο ο λιγότερος ύπνος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας. Προηγουμένως, οι ερευνητές εντόπισαν ένα «γλυμφικό» (glymphatic) σύστημα στον εγκέφαλο που, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του ύπνου, ξεπλένει τις τοξίνες προς το διάμεσο υγρό έξω από τον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένων δύο τοξινών κεντρικών στην παθολογία της νόσου του Alzheimer, του β-αμυλοειδούς (Αβ) και του tau. Οι ερευνητές έκαναν κατάλυση (ablation) του μηνιγγικού λεμφικού συστήματος στα ποντίκια που είχαν υπερέκφραση Αβ. Αυτό οδήγησε σε εναπόθεση Αβ και οι ποντικοί ανέπτυξαν νοητικές διαταραχές. Στη συνέχεια, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια τεχνική γονιδιακής θεραπείας για την ενίσχυση της ανάπτυξης των λεμφικών αγγείων. Σε αυτά τα ποντίκια, τα μονοκλωνικά αντισώματα εναντίον του Αβ ήταν πολύ πιο αποτελεσματικά στην απομάκρυνση του Αβ από τον εγκέφαλο και την πρόληψη της γνωστικής διαταραχής.
Η πρώτη μελέτη επιβεβαιώνει τη σχέση μεταξύ της στέρησης ύπνου στη μέση ηλικία και του μετέπειτα κινδύνου για άνοια. Η δεύτερη μελέτη στα πειραματόζωα παρέχει ενδείξεις για έναν μηχανισμό με τον οποίο η στέρηση του ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε άνοια, διότι κατά τη διάρκεια του ύπνου γίνεται έκπλυση τοξινών από τον εγκέφαλο.
Βιβλιογραφία
Sabia S et al. Association of sleep duration in middle and old age with incidence of dementia. Nat Commun 2021 Apr 20; 12:2289.
Da Mesquita S et al. Meningeal lymphatics affect microglia responses and anti-Aβ immunotherapy. Nature 2021 Apr 28.
Nina E. Fultz, et al. Coupled electrophysiological, hemodynamic, and cerebrospinal fluid oscillations in human sleep. Science 01 Nov 2019:
Vol. 366, Issue 6465, pp. 628-631.
